Belastinglatentie: Wat is het en wat houdt het in?

Wanneer je als ondernemer bezig bent met het kopen of verkopen van een bedrijf is belastinglatentie zeker iets om rekening mee te houden. Zijn er ook nog aandelen in het spel om te kopen of verkopen, dan speelt belastinglatentie een nog grotere rol. Toch horen we nog te vaak dat de belastinglatentie wordt vergeten of te laat wordt meegenomen in het proces waarin er gekeken wordt naar de belasting die ter sprake komt bij het verkopen van een bedrijf. Echter is het wel zaak dat de belastinglatenties voor de jaarrekening zorgvuldig worden opgepakt en is de latentie tevens een belangrijke factor voor de waardebepaling van een bedrijf. Daarom bespreken we in deze blog de betekenis van belastinglatentie, de verschillende vormen belastinglatenties en de manier(en) om een belastinglatentie te berekenen. Het verschil tussen en de invloeden van passieve en actieve belastinglatenties staan hierin centraal.

Wat is een belastinglatentie?

Een belastinglatentie is vanzelfsprekend een vorm van belasting. Deze belasting hoeft alleen niet direct betaald te worden, maar pas in de toekomst. Hoe lang je dit uit kunt stellen verschilt per bedrijf. Wel bereken je de belastinglatentie alvast, zodat je weet hoeveel dit zal zijn.

"Zeker bij een bedrijfsovername is de berekening van de belastinglatentie erg belangrijk, omdat de koper van jouw bedrijf niet voor verrassingen wil komen te staan."

Deze koper wil ook een correcte inschatting willen maken van het mogelijke groeikapitaal van de onderneming. Een belastinglatentie omvat het (tijdelijke) verschil tussen de fiscale en de commerciële winst en kan het beste worden vastgesteld door een accountant die deze expertise met zich meedraagt. Een kleine fout kan namelijk een grote invloed hebben op de uitkomst en daar zit natuurlijk niemand op te wachten in zo’n cruciale periode. De verschillen tussen de fiscale en commerciële winst kunnen na een tijdje opgelost worden en verdwijnen.

Welke vormen van belastinglatentie zijn er?

We kunnen twee vormen van belastinglatenties onderscheiden: De passieve belastinglatentie en de actieve belastinglatentie. Simpel uitgelegd zijn de actieve latenties belastinvorderingen, waar de passieve latenties juist als belastingschulden gezien kunnen worden. Dit houdt in dat er bij een actieve belastinglatentie sprake is van een commerciële waarde die lager ligt dan de fiscale waarde van een onderneming. Bij een passieve belastinglatentie zien we een commerciële waarde die hoger ligt dan de fiscale waarde van een bedrijf. Ga jij je bedrijf verkopen? Dan zal een potentiële koper dus extra goed letten op de belastinglatentie en of deze actief of passief is. Een geoefende accountant kan dit voor je berekenen, zodat je jezelf en jouw opvolger niet te kort doet.

Het verschil tussen actieve en passieve belastinglatenties

Actieve latenties verschillen dus van passieve latenties, omdat de één een schuldenpost is en de ander een vorderingspost. Komt er onder de streep een actieve belastinglatentie uit voor jouw bedrijf? Dan kan deze in de toekomst van de belasting worden gevorderd. Hierbij kun je denken aan een aantal dingen, waaronder fiscale verliezen die nog te herstellen zijn of bepaalde belaste voorzieningen.

Voorbeeld actieve belastinglatentie:

Stel je bedrijf heeft een slecht jaar gedraaid en daardoor een verlies van 200.000 euro in 2022. Op basis van de prognoses voorspel je dat in 2024 weer winst wordt gemaakt. Je kunt in dat geval een actieve belastinglatentie van 40.000 euro (200.000 x 20% belastingtarief) opnemen. Neem dit als debet-post op met als omschrijving ‘te vorderen VPB (verrekening van verliezen)’.  

Is er voor jouw bedrijf een passieve belastinglatentie vastgesteld door de accountant? Dan is het mogelijk om deze na verloop van tijd te realiseren. Dit kan door de verliezen uit de geschiedenis te verrekenen met de winsten die in de jaren opvolgend aan de passieve latentie worden behaald. Deze situatie kan onder andere ontstaan als een pand opnieuw wordt gewaardeerd en de uitkomst niet gelijk is aan de eerder vastgestelde waarde van het pand. De nieuwe waardering zal dan lager liggen dan de oude waardering. Een ander voorbeeld is de aanschaf van machines/ apparatuur.

Voorbeeld passieve belastinglatentie:

Stel je hebt in 2022 een machine van 30.000 euro gekocht en op de balans gezet. Commercieel wordt deze in 5 jaar (20%) afgeschreven, maar fiscaal wordt deze in 2 jaar (50%) afgeschreven. Eind 2022 is de machine commercieel gezien nog 24.000 euro waard, namelijk 80% van de 30.000 euro. Fiscaal gezien is hij eind 2022 nog maar 15.000 euro waard, namelijk 50% van de 30.000 euro.

Het verschil tussen deze twee waardes is 9.000 euro en hier moet de latentie van 20% tegen gevormd worden. Dit resulteert in een latentie van 1.800 euro.

Hoe bereken je belastinglatentie? 

Passieve latenties, actieve latenties... Hartstikke leuk, hoor ik je denken. Maar hoe weet je met welke van de twee vormen latenties jouw bedrijf te maken heeft en hoe bereken je die belastinglatentie nou eigenlijk? Daar gaan wij je een stukje mee op weg helpen. De belastinglatentie is namelijk afhankelijk van een aantal factoren:

1. Zoals we al hebben besproken kan een belastinglatentie worden uitgesteld naar de toekomst en hoeft deze dus niet direct te worden voldaan. De omvang van de belastinglatentie wordt mede bepaald door het aantal verwachte jaren waarover de belasting kan worden uitgesteld.
2. Daarnaast hangt de latentie af van de rente die gehanteerd dient te worden tijdens het berekenen van de actuele waarde. Deze actuele waarde wordt ook wel contante waarde genoemd.
3. Als laatste heb je nog te maken met het belastingtarief dat geldt voor de onderneming of de belastingpositie waarin de potentiële koper zich bevindt. Dit tweede is alleen van belang als er een IB-onderneming wordt doorgeschoven.

Al deze punten worden dus meegenomen om het verschil tussen de fiscale waarde en de commerciële waarde te berekenen. Is de uitkomst negatief? Dan heb je te maken met een passieve latentie. Maar is de uitkomst positief? Dan heeft jouw bedrijf een actieve latentie gekregen.

Om een lang verhaal kort te maken komt het er dus op neer dat het best een nauwkeurig werkje is dat van grote invloed kan zijn op de bedrijfsfinanciering van jouzelf en van de koper, in het geval van een bedrijfsovername. Ons advies is dus om hier niet in je eentje mee aan de slag te gaan en een bedrijfsovername adviseur in de arm te nemen die jarenlange aantoonbare ervaring met belastinglatenties heeft.