Scheiden met eigen bedrijf: zo werkt het
Soms is een scheiding onvermijdelijk. Als je samen met je partner een onderneming bent gestart, of als je als ondernemer zijnde bent getrouwd in gemeenschap van goederen, krijgt het proces van scheiden een extra aandachtspunt: het bedrijf! Want hoe ga je scheiden met een eigen bedrijf als aandachtspunt? Dit start met vragen als: Wie heeft nu precies recht op welk deel van het bedrijf? En tegen welk bedrag kun jij jouw partner uitkopen om het bedrijf weer volledig in eigen handen te krijgen? In deze blog vertellen wij je alles wat je moet weten over scheiden met een eigen bedrijf.
Wat zijn de regels?
Uit elkaar en een eigen bedrijf hebben; waar begin je dan? Hoewel het proces veel weg heeft van het verkopen van jouw bedrijf, zijn er toch wel wat verschillen.
"Allereerst is het goed om te beseffen dat er verschillende regels bestaan bij een scheiding met een eigen bedrijf. Zo zijn er andere regels voor partners die samen een vof hebben dan voor partners die samen een bv hebben."
Ook de manier waarop je aan elkaar verbonden bent, zoals met een geregistreerd partnerschap of een huwelijk, maakt verschil. Om gedeeltelijk eigen regels te kunnen bepalen in het geval van een scheiding kunnen er huwelijkse voorwaarden worden opgesteld. Met welke regels je in ieder geval rekening kunt houden bij een echtscheiding als ondernemer (en natuurlijk welke regels je zelf eventueel toe kunt voegen) leggen we hieronder verder uit.
Huwelijkse voorwaarden of gemeenschap van goederen?
Je kunt op verschillende manieren getrouwd zijn.
"De manier waarop je getrouwd bent is van grote invloed als je gaat scheiden en een eigen bedrijf hebt."
Als je getrouwd bent op basis van huwelijkse voorwaarden en je hebt hierbij ook huwelijkse voorwaarden opgesteld die de veiligheid van het bedrijf voorop stellen, dan kan er stukken sneller onderhandeld worden. In veel gevallen wordt er bijvoorbeeld bewust voor gekozen om in de huwelijkse voorwaarden op te nemen dat het vermogen van het bedrijf en de schulden van het bedrijf niet zullen behoren tot het gemeenschappelijke bezit. Hierdoor hoeft er bij een scheiding ook geen waardeverdeling van het bedrijf te worden toebedeeld. Ben je echter getrouwd in gemeenschap van goederen, zonder huwelijkse voorwaarden die zaken omtrent het bedrijf hebben vastgelegd? Dan behoort het bedrijf tot de gemeenschappelijke goederen en dienen alle bezittingen en schulden van het bedrijf te worden verdeeld. Gaat één van de twee door, dan moet een cash & debt free transactie plaatsvinden.
Dit brengt net als een bedrijfsverkoop veel onderhandelingen met zich mee en kan ook voor een hele hoop stress zorgen. Sta je als ondernemer nog aan de voorbereidende kant van het scheidingsproces met een eigen bedrijf? Stel dan dus absoluut huwelijkse voorwaarden op, waarbij je het bedrijf en jezelf beschermt tegen dit soort onderhandelingen. Dat kan bijvoorbeeld door aan de voorkant afspraken over het bereken van de bedrijfswaardering in de vorm van een vooraf bepaalde formule. Hierbij is het hanteren van de EBITDA multiple eenvoudiger dan een waardering op basis van de DCF methode.
Verrekenbeding in huwelijkse voorwaarden
Huwelijkse voorwaarden dus. Klinkt simpel, horen we je denken. Toch schuilt er meer achter. Wanneer de huwelijkse voorwaarden namelijk niet zijn nageleefd of niet meer actueel zijn, kan een rechter in het ergste geval alsnog besluiten dat er sprake is van een gemeenschap van goederen. Het gevolg is dat je dan alsnog een heel traject van waardebepaling en -verdeling ingaat, waarbij er veel onderhandeld en onderzocht moet worden. Hierbij ontkom je niet aan het inschakelen van een bedrijfsovername specialist of M&A advocaat.
Het is daarom belangrijk om bij de huwelijkse voorwaarden het verrekenbeding goed op te volgen. Zo’n verrekenbeding kan verschillende vormen aannemen, waaronder een afspraak die luidt dat het vermogen van het bedrijf jaarlijks tussen de partners wordt verdeeld. Vindt deze verrekening en/of verdeling niet jaarlijks plaats zoals afgesproken, dan zijn deze huwelijkse voorwaarden niet meer geldig.
Gemeenschap van goederen wijzigen
Trouwen in gemeenschap van goederen heeft niet bij iedere scheiding hetzelfde effect op het bedrijf.
"Als je voor 2018 getrouwd bent in gemeenschap van goederen, zonder huwelijkse voorwaarden, dan behoren alle bezittingen en schulden van het bedrijf die voor het huwelijk zijn ontstaan tot de gemeenschap van goederen."
Hiertoe behoort ook de waarde van het bedrijf. Echter is er sinds 1 januari 2018 een nieuwe wet van kracht: de Wet Beperkte Gemeenschap van Goederen. Deze wet geldt voor alle ondernemers die na 1 januari 2018 getrouwd zijn. Was er voor de huwelijksdag al een bedrijf in jouw bezit, dan blijven deze bezittingen en schulden van jouzelf. Wel dien je dan een vergoeding te betalen aan de zogenaamde ‘gemeenschap’ van de goederen. Oftewel; jouw partner. Het bedrag dat je aan je partner moet betalen kun je voorafgaand aan het huwelijk afspreken met je partner en wordt vanuit het bedrijf betaald. Deze wet is ingevoerd om te voorkomen dat jouw partner buitenproportioneel hoge bedragen zal gaan reserveren in jouw bedrijf.
Geregistreerd partnerschap
Niet alleen bij een huwelijk kan een eigen bedrijf in combinatie met een scheiding grote gevolgen hebben. Ook als je een geregistreerd partnerschap hebt met jouw partner dien je goed na te denken over de gevolgen voor jouw bedrijf als je gaat scheiden. Als geregistreerd partners dien je namelijk dezelfde regels te volgen als bij een situatie waarin je getrouwd partners bent. Zijn er geen kinderen tussen de 0 en de 18 jaar in het spel? Dan kun je zonder inbreng van de rechter scheiden, maar moet er alsnog wel een beëindigingsovereenkomst worden gemaakt. Hierbij kan een notaris of een advocaat helpen. Door deze overeenkomst in te dienen bij de gemeente kan de scheiding dan vervolgens worden afgerond, volgens dezelfde regels als bij een huwelijk met huwelijkse voorwaarden of een trouwen in gemeenschap van goederen.
De rechtsvorm van je bedrijf
In de praktijk wordt er vaak niet direct nagedacht over de invloed van de rechtsvorm van het bedrijf op een eventuele scheiding.
"Toch draait het bij een eigen bedrijf en scheiden in de eerste plaats om de rechtsvorm. De rechtsvorm van je bedrijf zegt immers ontzettend veel over de échte eigenaar, maar ook over de aansprakelijkheid en natuurlijk de belastingen."
In grote lijnen bepaalt de rechtsvorm dus al voor een deel hoe de verdeling van het bedrijf er na de scheiding uit zal zien. Deze verdeling hoeft in werkelijkheid niet altijd precies zoals beschreven te zijn (of worden) opgevolgd. Daarom bespreken we de verschillende rechtsvormen met betrekking tot een echtscheiding hieronder één voor één.
Echtscheiding en eenmanszaak
Heb jij een eenmanszaak? Dan valt jouw bedrijf onder jouw privé eigendom. Daarentegen valt de waarde die aan jouw bedrijf gekoppeld is wel onder de gemeenschap van goederen. Dit houdt in dat jouw partner recht heeft op de helft van de bedrijfswaarde die is vastgesteld. Uitzondering op deze regel kan zijn dat jij en jouw partner anders hebben vastgelegd in de huwelijkse voorwaarden, of als jullie in beperkte gemeenschap getrouwd zijn na 1 januari 2018 (zoals hierboven toegelicht). Bij een echtscheiding binnen een eenmanszaak is het daarbij erg belangrijk dat je voorzichtig bent met een bedrijfsfinanciering. Laat jij jouw partner hiervoor als tweede persoon tekenen bij de bank, maar werkt je partner niet mee in het bedrijf? Dan kan een echtscheiding ervoor zorgen dat de bank jouw bedrijfsfinanciering op kan eisen en het voortbestaan van het bedrijf in gevaar gebracht wordt.
Echtscheiding en vof
Zonder huwelijkse voorwaarden vallen ook bij een vof de waarde en de bezittingen van het bedrijf onder de gemeenschap van goederen. Een vof is voor partners vaak een aantrekkelijke rechtsvorm, gezien de fiscale aftrekposten afzonderlijk van elkaar kunnen worden verrekend. Echter kan dit er ook toe leiden dat jij als ondernemer na de echtscheiding als enige eigenaar overblijft en de aftrekposten dus alleen nog voor jou gelden. Een nadelig gevolg hiervan is dat er meer belasting wordt geheven over de winst in vergelijking met de periode voor de echtscheiding. Bij een vof kunnen jij en je partner zelf beslissen of jouw partner volledig uit het bedrijf treedt, of dat deze nog wel actief partner in het bedrijf blijft. Treedt jouw partner wél volledig uit het bedrijf? Geef dit dan tijdig door aan het KVK Handelsregister om verdere problemen te voorkomen.
Echtscheiding en besloten vennootschap (bv)
Een echtscheiding bij een bv ziet er iets anders uit dan bij een eenmanszaak of een vof. Bij een bv bestaat de ‘eigendom’ van het bedrijf namelijk uit de hoeveelheid aandelen die iedere partner bezit. In de regel hoort de huidige marktwaarde van het bedrijf gedeeld te worden door het aantal aandelen. De waarde van de aandelen behoort vervolgens tot de gemeenschap van goederen. Ook hier kan er voor gekozen worden om andere regels op te nemen in de huwelijkse voorwaarden. Bezit jouw partner aandelen in de bv en wil jouw partner deze aandelen verkopen na de echtscheiding? Dan dienen de aandelen eerst aan jouzelf of eventuele andere aandeelhouders aangeboden te worden.
Partner uitkopen
Indien je (ex-)partner mede-eigenaar is van het bedrijf, bijvoorbeeld doordat hij of zij een aantal aandelen in het bezit heeft, dan kun je jouw partner uitkopen om het bedrijf volledig terug in eigen handen te krijgen. Dit proces is gelijk aan het uitkopen van een aandeelhouder. Hiervoor is het ontzettend belangrijk dat je de waarde van jouw bedrijf weet en dus ook wat het deel van jouw partner waard is. Blijkt dit nu een enorm bedrag te zijn en kan dit niet door jou betaald worden zonder dat het bedrijf financieel in gevaar komt? Dan kan er een regeling - beter bekend als vendor loan - getroffen worden waarbij het bedrag in termijnen wordt betaald. Om zo’n regeling te kunnen treffen moet er goed overlegd worden en kan professionele hulp erg prettig zijn.
Verder met je bedrijf na een scheiding
Een eigen bedrijf en scheiden, het mag ondertussen duidelijk zijn dat hier aardig wat bij komt kijken. Het wordt echter nog lastiger als je niet met elkaar op één lijn zit.
"Het belangrijkste doel zou altijd moeten zijn om het bedrijf succesvol voort te kunnen laten bestaan, in welke vorm dan ook."
Wanneer het bedrijf noodgedwongen moet worden stopgezet, dan heeft geen van beide partners hier baat bij en zullen er enkel negatieve gevolgen van toepassing zijn. Na een scheiding verder werken aan je bedrijf kan dus alleen als er zowel vooraf, als tijdens en na een scheiding regelingen worden vastgelegd, opgevolgd en afgerond. Het is aan te raden om hier specialisten bij in te schakelen op het gebied van bedrijfswaardering, wetgeving rondom ondernemen en bedrijfsfinanciën. Neem vrijblijvend contact met ons op voor meer informatie: 085-0204719
Kennis
